Chọn ngành là một quyết định lớn, nhưng không phải ai cũng thật sự hiểu mình. MBTI, Holland, Big Five… trở thành công cụ quen thuộc với những ai đang tìm lối đi. Các bài test mang lại định hướng ban đầu, giúp phần nào soi chiếu bản thân.

Nhưng liệu một kết quả trắc nghiệm có đủ để quyết định cả chặng đường tương lai?

Bài viết này sẽ giúp bạn nhìn lại giá trị và giới hạn của các trắc nghiệm tính cách. Đồng thời gợi mở một lộ trình chọn ngành thực tế, bền vững hơn.

1. Áp lực mang tên “CHỌN NGÀNH”

Ở tuổi 18, người ta mong bạn biết mình là ai. Biết mình giỏi gì, muốn gì, và nên theo đuổi điều gì trong suốt cuộc đời còn lại.

Nhưng thực tế thì sao? 

Nhiều học sinh bước vào kỳ thi đại học với một danh sách ngành học được chọn vội – theo điểm thi, theo ba mẹ, theo bạn bè… chứ hiếm khi theo chính mình. 

Việc chọn ngành, chọn trường, tưởng như là bước khởi đầu, lại trở thành một cuộc đánh cược. Một quyết định lớn được đưa ra ở thời điểm mà phần lớn người trẻ chưa từng có cơ hội thật sự đối thoại với chính mình.

🔹 Báo cáo từ Bộ GD&ĐT cũng cho biết, có đến 56% sinh viên ra trường làm trái ngành được đào tạo, phần nào phản ánh thực trạng chọn ngành chưa sát với năng lực và sở thích cá nhân.

🔹  Một tổng hợp từ 35 nghiên cứu cho thấy: khoảng 20% sinh viên tại Việt Nam bỏ học giữa chừng. Chủ yếu ngay từ năm đầu tiên, và nhiều người trong số đó nhận ra mình đã chọn nhầm ngành, sai hướng đi.

Và điều đáng nói hơn cả là cảm giác hoang mang sau đó. 

Không phải ai cũng đủ thời gian, tài chính, hay tinh thần để bắt đầu lại. Một số bạn cố học tiếp, một số khác bỏ dở, và nhiều người mang theo sự hối tiếc vào cả cuộc đời làm việc sau này.

Trong bối cảnh đó, trắc nghiệm tính cách xuất hiện như một điểm tựa. Một lời gợi mở. Một cánh cửa đầu tiên để hiểu bản thân – dù chưa hoàn hảo, nhưng ít ra, là một sự bắt đầu.

2. Trắc nghiệm tính cách – Lối tắt để hiểu mình?

Trong những năm gần đây, trắc nghiệm tính cách như MBTI, Holland, Big Five trở thành lựa chọn phổ biến khi học sinh, sinh viên bắt đầu định hướng nghề nghiệp.

MBTI (Myers-Briggs Type Indicator)

Trắc nghiệm tính cách MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) là công cụ đánh giá tính cách phổ biến trên toàn cầu. Được hoàn thiện bởi Katharine Cook Briggs và Isabel Briggs Myers.

MBTI gồm một chuỗi câu hỏi lựa chọn. Nó phân tích cách con người nhận thức thế giới và ra quyết định.  Mỗi nhóm tính cách đại diện cho một kiểu tư duy và hành động đặc trưng. Tính cách này ảnh hưởng đến cách bạn giao tiếp, học tập và làm việc.

📌 Cách phân loại:

MBTI dựa trên 4 cặp yếu tố đối lập (8 yếu tố tổng):

Nhóm yếu tố	Mô tả
Hướng ngoại (E) – Hướng nội (I)	Xu hướng ứng xử của một người với thế giới quan bên ngoài và với chính họ.
Giác quan (S) – Trực giác (N)	Xu hướng một người tiếp nhận sự việc hiện tượng xung quanh họ
Lý trí (T) – Cảm xúc (F)	Xu hướng một người lựa chọn đáp án, câu trả lời cho từng vấn đề cụ thể
Nguyên tắc (J) – Linh hoạt (P)	Cách thức một người lựa chọn để tác động với thế giới bên ngoài của họ.

→ Việc kết hợp 4 nhóm yếu tố này tạo ra 16 nhóm tính cách như INTJ, ENFP, ISTJ, ISFP…, mỗi nhóm được mô tả qua đặc điểm hành vi, thế mạnh và lĩnh vực phù hợp.

Ứng dụng trong định hướng nghề nghiệp:

🔹 Với cá nhân: MBTI giúp người học hiểu điểm mạnh – điểm yếu, từ đó lựa chọn ngành học và nghề nghiệp phù hợp hơn với phong cách tư duy và năng lượng cá nhân.
Ví dụ: ENFP thường phù hợp các lĩnh vực sáng tạo, ISTJ lại hợp ngành tài chính – kế toán.

🔹 Với doanh nghiệp: MBTI cũng được ứng dụng trong tuyển dụng và xây dựng đội nhóm – đảm bảo ứng viên phù hợp với văn hóa, tính chất công việc.

Holland Code Test (RIASEC)

Trắc nghiệm Holland Code (RIASEC) do nhà tâm lý học John Holland phát triển. Phương pháp này cho rằng nghề và người đều có “tính cách”. Càng phù hợp, bạn càng dễ hài lòng và phát triển trong công việc. Bài test giúp đối chiếu sở thích và năng lực với nhóm ngành phù hợp.

📌 Cách phân loại:

Holland phân chia cá nhân thành 6 nhóm tính cách chính:

Nhóm	Mô tả
Realistic (R) – Thực tiễn	Yêu thích hoạt động thể chất, máy móc, làm việc ngoài trời
Investigative (I) – Nghiên cứu	Phân tích, tư duy logic, thích giải quyết vấn đề trừu tượng
Artistic (A) – Nghệ thuật	Sáng tạo, nhạy cảm, không thích sự rập khuôn
Social (S) – Xã hội	Quan tâm con người, thích giúp đỡ
Enterprising (E) – Doanh nhân	Năng động, thích thuyết phục, dẫn dắt người khác
Conventional (C) – Quy ước	Tỉ mỉ, nguyên tắc, yêu thích công việc có cấu trúc

→ Kết quả bài test sẽ cho bạn một mã gồm 3 chữ cái (ví dụ: SEC, RIA, ASE), từ đó gợi ý nhóm ngành hoặc nghề phù hợp nhất với đặc điểm tính cách của bạn.

Ứng dụng trong định hướng nghề nghiệp:

🔹 Khác với MBTI thiên về kiểu tư duy – RIASEC đưa ra nhóm nghề rõ ràng, thực tế, sát với nhu cầu thị trường.

🔹 Phù hợp với học sinh cấp 3: chưa có nhiều trải nghiệm nhưng cần một hướng đi sơ bộ.

🔹 Kết hợp với điểm mạnh cá nhân: dễ hình dung mình hợp nhóm ngành nào, từ đó chọn khối thi phù hợp hơn.

Big Five (OCEAN)

Big Five Personality Traits, còn gọi là mô hình OCEAN, được xem là một trong những thang đo tâm lý học tính cách được công nhận nhiều nhất trên thế giới.

Không gợi ý ngành nghề cụ thể như MBTI hay Holland, Big Five tập trung vào việc hiểu cách bạn hành động, phản ứng và tương tác trong môi trường sống và làm việc.

📌 Cách phân loại:

Big Five đánh giá cá nhân dựa trên 5 yếu tố tính cách cốt lõi:

Yếu tố	Mô tả
Openness (Cởi mở)	Tò mò, sáng tạo, thích trải nghiệm
Conscientiousness (Tận tâm)	Cẩn thận, có trách nhiệm, tự kỷ luật
Extraversion (Hướng ngoại)	Hoạt bát, ưa giao tiếp, chủ động
Agreeableness (Dễ chịu)	Thân thiện, đồng cảm, hợp tác
Neuroticism (Nhạy cảm)	Kiểm soát cảm xúc kém, dễ bị lo âu

→ Kết quả Big Five thường được thể hiện theo mức độ cao – trung bình – thấp, không tốt hay xấu, mà giúp hiểu rõ hơn cách bạn phù hợp với môi trường, nhóm làm việc, phong cách quản trị.

Ứng dụng trong định hướng nghề nghiệp:

🔹 Không chọn nghề, mà chọn môi trường làm việc: phù hợp hơn với sinh viên, người chuẩn bị ra trường hoặc định hướng lại.

🔹 Phân tích phong cách cá nhân sâu hơn: giúp nhận ra mình làm việc tốt khi có sự tự do hay kỷ luật, trong nhóm hay độc lập.

🔹 Phối hợp cùng MBTI hoặc Holland để hoàn thiện bản đồ tính cách cá nhân.

3. Chọn ngành: Trắc nghiệm chỉ nên là điểm bắt đầu

Sau khi có trong tay kết quả MBTI, Holland hay Big Five, nhiều bạn thường có xu hướng xem đó là “chân lý”. Một bộ mã như RIA hay vài chữ cái ENFP bỗng trở thành kim chỉ nam, quyết định cả lựa chọn ngành học lẫn con đường sự nghiệp. Nhưng đây chính là lúc chúng ta cần dừng lại. Trắc nghiệm tính cách, dù hữu ích đến đâu, cũng chỉ nên là điểm khởi đầu, chứ không phải là điểm đến cuối cùng.

Trắc nghiệm là một công cụ khơi gợi, không phải là một đáp án. Giá trị lớn nhất của các bài test không nằm ở kết quả, mà nằm ở những câu hỏi nó buộc bạn phải tự vấn. Nó như một tấm gương, giúp bạn lần đầu tiên có cơ hội soi chiếu bản thân một cách có hệ thống. Kết quả “hướng nội” hay “hợp với nhóm ngành xã hội” chỉ là một lời gợi mở, một cánh cửa để bạn bắt đầu cuộc đối thoại sâu hơn với chính mình.

Con người bạn là một tổng thể phức hợp, không phải một nhãn dán. Để hiểu đúng về mình, cần nhìn vào cả năng lực, giá trị sống, và cả hoàn cảnh thực tế. Tính cách chỉ là một mảnh ghép nhỏ trong bức tranh lớn.

Đừng để tính cách đóng khung tiềm năng, vì năng lực và sự nỗ lực còn quan trọng hơn. Để chọn ngành đúng, hãy kết nối sự hiểu biết về bản thân với thực tế bên ngoài: đối chiếu với trải nghiệm, nhu cầu thị trường và những kỹ năng có thể trau dồi.

4. Hành trình hiểu mình – Chọn ngành đúng hướng

Trắc nghiệm tính cách chỉ nên là bước khởi đầu, không phải điểm đến cuối cùng trong hành trình định hướng nghề nghiệp.

Chọn ngành là một quá trình cần sự kết hợp giữa hiểu mình – hiểu nghề – hiểu thị trường lao động.

Dưới đây là một lộ trình gợi ý, giúp bạn từng bước đến gần hơn với ngành học phù hợp:

Bước 1: Làm trắc nghiệm có định hướng

• Ưu tiên các bài test uy tín, có nguồn gốc rõ ràng (ví dụ: MBTI, Holland, Big Five).
• Nếu có thể, hãy làm test tại trung tâm hướng nghiệp hoặc cùng người có chuyên môn tư vấn.
• Đừng làm chỉ để “cho vui”, mà hãy xem đó như một công cụ phản chiếu bản thân.

Bước 2: Tự đánh giá sau test

• Đọc lại kết quả một cách tỉnh táo. Xem phần nào phản ánh đúng con người mình, phần nào chưa sát.
• Tự hỏi vì sao? Ví dụ: Kết quả nói bạn hợp ngành sáng tạo – có đúng với trải nghiệm học tập, hoạt động của bạn không?
• Nhận ra giới hạn của trắc nghiệm. Có thể test đúng một phần, nhưng không nói hết được con người bạn.

Bước 3: Quan sát chính mình trong đời sống thường ngày

• Bạn học tốt ở môn nào – và lý do là gì? Vì thích tìm tòi, thích con số hay vì được giao tiếp nhiều?
• Khi làm việc nhóm, bạn thấy thoải mái hay mệt mỏi? Bạn thường đóng vai trò gì?
• Khi gặp áp lực, bạn phản ứng thế nào? Có xu hướng giải quyết theo kế hoạch, hay linh hoạt thay đổi?

💡 Những điều đó có đang “ăn khớp” với kết quả trắc nghiệm? Câu trả lời không nằm trọn trong một bài test – mà nằm trong cách bạn đối chiếu kết quả với chính mình.

Bước 4: Tìm hiểu ngành nghề thực tế

• Đọc kỹ về ngành học, lộ trình đào tạo, môi trường làm việc sau tốt nghiệp.
• Tìm hiểu về nhu cầu nhân lực, mức lương, xu hướng thị trường trong 5–10 năm tới.
• Tránh chọn ngành chỉ vì “hot” – hãy chọn ngành vì bạn thấy mình sẽ có cơ hội phát triển lâu dài trong đó.

Bước 5: Kết nối với người thật – việc thật

• Trò chuyện với anh chị sinh viên, cựu sinh viên ngành bạn đang quan tâm.
• Tham gia câu lạc bộ, dự án, workshop để thử sức với những vai trò khác nhau.
• Nếu có cơ hội, hãy kiến tập, làm tình nguyện, thực tập để hiểu công việc thực tế là gì.

 Kết luận:

Chọn sai ngành không có nghĩa là bạn đã hết cơ hội. Ngược lại, nhận ra sự không phù hợp từ sớm là một may mắn – vì bạn có cơ hội điều chỉnh trước khi quá muộn.

Hành trình chọn ngành luôn là một hành trình mở: có thể thay đổi, thử lại và học từ chính những lựa chọn chưa đúng. Điều quan trọng nhất không phải là chọn đúng ngay từ đầu, mà là biết rõ mình đang đi đâu và vì sao lại chọn con đường ấy.

Trải Nghiệm Ciiclo Ngay Hôm Nay

Ciiclo là ứng dụng giúp bạn tìm kiếm các chương trình tuyển sinh phù hợp trong nước và quốc tế. Bạn có thể tạo Statement of Purpose (SOP) bằng AI hoàn toàn miễn phí để nộp hồ sơ xin học bổng, visa hoặc công việc. Sau đây là các lý do vì sao nên đặt dịch vụ thông qua ứng dụng Ciiclo:

 Kết nối với các chuyên gia tư vấn hàng đầu.

 Hỗ trợ làm hồ sơ nhanh chóng, chuyên nghiệp.

 Giúp bạn tìm kiếm học bổng & chương trình phù hợp.

 Hãy book ngay qua ứng dụng Ciiclo để tiết kiệm thời gian và công sức nhé!

 Tải ngay tại đây: Android | IOS

 Trang Tuyển Sinh: www.ciiclo.vn

 Trang Website: www.ciiclo.ca